داستان تحول یک کوچه!

در نیمه اول قرن بیستم، نظریات آینده نگران بر این استوار بود که سال 2000میلادی با همه پیشرفت های برگرفته از علوم، سالی پربار و سرشار از رفاه حاصل از حضور ماشین خواهد بود. امروز تفکراتی این چنین با فرا رسیدن و گذار از سال 2000 بسیار متفاوت از گذشته هستند و بیشتر از آنکه به آینده امیدوار باشند، آن را در تاریکی مبهمی تصور می‌کنند.این بینش را در ادبیات، سینما یا حتی کارتون های کودکان نیز می توان مشاهده کرد.

در این زمینه اکثر پیشنهادات معماران و شهرسازان برای آینده، مبتنی بر طرح هایی است که جنبه انتزاعی داشته و از یک الگوی واحد تبعیت می کنند. این الگو مدل هایی را ارائه می کند که می توانند تا بی نهایت تکرار شوند. می توان گفت که در اکثر طرح های شهری عنصر «کوچه» به عنوان یک عنصر مهم شهری از یاد رفته است. بنابراین دور نما چنین آینده ای آنچنان نامطمئن به نظر می رسد که می تواند هراسی را در انسان به وجود آورد که مشابه ترس شخصی است که از ارتفاع هراس دارد ولی ناخودآگاه به طرف آن جذب می شود.
رسیدن و گذار از سال 2000 بیشتر از آنکه باعث بازنگری کلی در خصوص آنچه که در مورد این سال سمبلیک تصور می شد، باشد، مترادف با بدبینی و کمبود تصاویر روشن نسبت به آینده ای مطمئن است.
به مناسبت نوشتن این مقاله نگارنده تصاویری از یک کوچه تخیلی را ترسیم و سیر تحولات آن را از سال 1850 تا 2150 میلادی توصیف کرده است. شایان ذکر است که کوچه یاد شده در یک شهر اروپایی مانند بروکسل، مارسی، لندن یا میلان در نظر گرفته شده است و هر تصویر فاصله زمانی 50سال را نشانگر است.
سال 1850
پیشرفت و بهبود ماشین آلات کشاورزی، بسیاری از کشاورزان را بیکار کرده و برای جست وجوی کار به جانب شهرها هدایت کرده است. این مهاجران در شهرهایی مستقر شده اند که در آنها انقلاب صنعتی باعث احداث کارخانجات مختلف شده است. از این پس شهر توسعه ای مستمر خواهد داشت و به همین دلیل سیمای شهر نیز دائما در حال تغییر است. دگردیسی شهر قرون وسطی به شهر صنعتی بیشتر در حضور دودکش کارخانجات و منازلی متجلی می شود که شروع به استفاده از سوخت ذغال سنگ کرده اند. به جای باروی شهر بلوارهایی شکل می گیرند و در اطراف معابر جدید خانه های کارگری باعث توسعه بافت شهر می شوند. آب منازل هنوز از محل های عمومی برداشت آب تامین می شود. پس آب ها در جوی های شهر جاری هستند و هنگام شب تنها چند کوچه با چراغ هایی که انرژی آنها از گاز ذغال سنگ تامین می شوند روشن می شود.
سال 1900
شهر به تدریج توسه یافته و جمعیت آن حدوداً در فاصله زمانی پنجاه سال دوبرابر شده است. خیابان های وسیعی با خطوط مستقیم در شهر ایجاد شده اند که باعث توسعه و ایجاد محلات، میدان ها و پارکهای جدید شده اند.
تاسیسات زیربنایی شهری پیشرفت قابل توجهی یافته اند. دفاتر بزرگ اداری در رقابت با یکدیگر در شهر مستقر می شوند؛ بر تعداد سالن های تئاتر و کنسرت افزوده شده و اولین فیلم های سینمایی بر پرده ها ظاهر شده و مورد استقبال زیادی واقع می شوند.
فاضلاب شهری ایجاد شده و آبرسانی و لوله کشی گاز منازل توسعه بیشتری می یابند. خطوط سیم های برق و تلگراف در شهر ظاهر می شوند. کوچه ها شاهد گذرکردن اولین اتومبیل ها با موتورهای انفجاری و ترامواهای اسبی یا الکتریکی هستند. برای روشنایی معابر چراغ های گازی به طور فراگیر استفاده می شوند و جهت گرمایش منازل زغال سنگ جایگزین چوب می شود.
سال 1950
دو جنگ جهانی اثر زیادی بر افکار مردم گذارده ولی تاثیر آن در سطح شهر و اتفاقاتی که در آن می افتد کمتر دیده می شود؛ بالعکس، شهر تحت تاثیر انرژی مثبت حاصل از زمان صلح و اقتصاد شکوفای این دهه، با خوشبینی فوق العاده ای، زندگی را دنبال می کند. اتومبیل که در اوایل قرن بیستم گسترش یافت همچنان در حیطه افراد مرفه جامعه باقی مانده است اما شبکه اتوبوس و مترو همزمان به توسعه خویش ادامه می دهد. ارابه ها و اسب ها از سطح معابر ناپدید می شوند. سینما در اوج شکوفایی خویش است و هر محله با سالن سینمایی به زندگی شبانه شهروندان رنگ دیگری می بخشد. ساختمان ها در سطح شهر دارای تنوع بسیاری هستند و از همه سبک ها نمونه ای موجود است.
الکتریسیته به همه منازل راه یافته و تمامی کوچه ها را روشن کرده است.
گازوئیل به تدریج جایگزین زغال سنگی شده که برای گرمایش در منزل استفاده می شد.
سال 2000
با افزایش قدرت خرید شهروندان، تعداد اتومبیل ها در سطح شهر به میزان قابل توجهی افزایش می یابد. شریان ها، خیابان ها و کوچه ها تعریض شده اند.
اتوبان ها به تدریج در تمامی سطح شهر برای سهولت رفت و آمد شکل می گیرند.
این تاسیسات شهری باعث شده اند تا شهروندانی که در رفاه قرار دارند بیشتر از فضای سبز حومه ها برای سکونت و گذران اوقات فراغت استفاده کنند. بناهای عملکردی با ارتفاع زیاد، در تضاد کامل با بافت موجود، هر روز بیشتر شکل شهر را تحت تاثیر خویش قرارداده و خط آسمان جدیدی را بر شهر تحمیل می کنند. یکسان سازی طراحی شهرهای دنیا باعث ازبین رفتن هویت محلی آنها شده است. محلات با کاربری یکسان اداری یا مسکونی... در شهر توسعه می یابند. توسعه صنایع باعث ازمیان رفتن حرفه پیشه وری و کسب های کوچک می شود و صنایع یادشده هرچه بیشتر به طرف حومه شهرها کوچ می کنند.
سال 2050
توسعه ارتباطات باعث اشتغال درمحل سکونت و سفارش خرید از طریق اینترنت می شود و این مساله باعث کم شدن تردد خودرو درشبکه های شریانی شده و فضاهای اختصاص یافته به کاربری های بی رونق را آزاد می کند. آنچه می تواند عملکرد شهر راتحت تاثیر خویش درآورد، وسائل نقلیه جدیدی هستند که می توانند سنتزی از وسائل نقلیه شخصی و عمومی بوده و افراد و کالا را با کمک تراشه های هوشمند جابجا کرده و به صورت کاملا اتوماتیک به جایگاه هایی که در تمام سطح شهر پراکنده هستند بازگردانند.
نمای ساختمان ها به صورت پوسته های عجیب درآمده و به گونه ای نیمه شفاف امکان بهره گیری از پتانسیل های بیشمار نورگیری را فراهم می آورند.
سال 2100
برنامه ریزی ساخت وساز به گونه ای است که مصالح بکار گرفته شده تنها از عناصر زنده و بیولوژیک بوده و رشد آنها توسط علم ژنتیک بعد از چندین دهه برنامه ریزی به ثمر رسیده است. این تحول خارق العاده اجازه ایجاد فضاهای مسکونی جدیدی را داده و نحوه زندگی روزمره شهروندان را تحت تاثیر خویش قرار داده است. بنابراین علاوه بر بهره گیری از ثمرات یک زندگی بیوارگانیک، نیروی کار نیز برای ساخت و ساز بناها به یک پنجم کاهش می یابد. بکارگیری این روش در تمام کاربری ها، ساعت کار هفتگی را به طور متوسط به 7 ساعت کاهش می دهد و کوچه ها و پارکها به صورت مکان هایی برای فعالیت های ورزشی و هنری در میآیند. نمای ساختمان ها به صورت صفحاتی ظاهر می شوند که با رنگ های مختلف، تصاویر سه بعدی و نوشتارهای در حرکت سیمای خاصی ایجاد می کنند.
انواع وسائل نقلیه پیشرفته با همان توصیفی که در سال 2050 آمد در سطح شهر در تردد هستند. ماشین هایی نزدیک به هیبت یک اسب به جای این حیوان مورد استفاده قرار می گیرند تا هم بازگشتی به گذشته را تداعی کنند و هم از تکنیک های برتر این حیوان در حرکت بهره جویند. این ماشین ها، دقیقا مانند یک اسب حرکت می کنند. جابجایی برای مسافت های دور تقریبا فقط از طریق وسائلی صورت می گیرد که بدون آلودگی صوتی در آسمان حرکت می کنند، مانند بالن های مدرن یا ماشین هایی که مانند پرندگان دارای بال بوده و حرکت می کنند.
سال 2150
بعد از شکوفایی خلاقیت ها در همه زمینه ها که شاهد آن بودیم. به نظر می رسد که بازگشتی به دوران آرام گذشته به این سال به وقوع پیوسته باشد و تاریخ تمدن های گذشته مورد اقبال واقع شود. چندین کشف باستانشناسی مهم از دوران تمدن مصر به یکباره تمامی توجه را به بازسازی عناصر مهم ساختاری و نمادهای این دوره از تاریخ جلب می کند. در کوچه ها تصاویر سه بعدی با استفاده از تکنیک هولوگرام بسیار دیده می شوند. برنامه ریزی آنان نیز از طریق سایت های اینترنت برای همگان قابل دسترسی بوده چنانکه می توان انتخاب وسیعی از بازسازی بناهای تاریخی، مناظر طبیعی و خلاقیت های فردی برای زنده کردن فضاهای شهری از طریق هولوگرام داشته باشیم.
فضاهای مسکونی مانند ارگانیسم های بیولوژیکی از مواد کاملا زنده شکل گرفته و انسان ها را در خویش جای می دهد.
وسائل نقلیه گذشته، توسط دستگاههایی که انسان ها را مانند وسائل اسکی به طور شخصی جابجا می کنند و از تکنیک دقیقی برخوردار هستند، جایگزین می شوند.

نوشته :‏لوک شوئیتن ،‏ترجمه :‏وحید شالی امینی ، آرونا