منظرسازی کوهستان با استفاده از گیاهان بومی
چکیده مقاله :
طبیعت، با وجود مقاومت و استحکام خود از حساس ترین و شکننده ترین اکوسیستم های جهان به شمار می آید. در سالیان اخیر در اثر عواملی از قبیل گسترش شهرها، احداث جاده ها، بهره برداری بی رویه از منابع و گردشگری در کوهستان، مسایلی همچون تغییرات آب و هوایی، فرسایش خاک، سیل، تخریب پوشش گیاهان بومی و جایگزینی با گیاهان غیر بومی بروز کرده اند بنابر این تحقیق حاضر با هدف دستیابی به اصول و مبانی طراحی در محیط کوهستان (به طور خاص پارک های کوهستانی) و حفظ و بازگرداندن پایداری به این محیط انجام شده و منظرسازی طبیعی به عنوان رویکردی اکولوژیک و مبنایی برای مراحل شناخت و تحلیل مورد توجه واقع شده است. از آنجا که استفاده از گیاهان بومی در رویکرد مذکور مهمترین اصل است بنابراین برداشت ها و بررسی های میدانی بر روی گیاهان بومی اکوسیستم دامنه های جنوبی رشته کوه البرز (در مقیاس کلان) و اکوسیستم دره جمشیدیه (در مقیاس خرد) بر اساس معیارهای زیبایی، دوام و پایداری نسبت به شرایط محیطی، مقاومت به خشکی و آفات و بیماری ها و توانایی نگهداری آسان انجام پذیرفته است. نتیجه این مطالعات ارایه راهکارهای طراحی پایدار دامنه های کوهستانی برای ایجاد پارک کوهستانی مورد نیاز شهرها ست که از تخریب پوشش گیاهی دره جلوگیری کرده و پایداری زیستگاه ها و رویشگاه های دره را تضمین می نماید. در نهایت، طراحی طرح توسعه پارک کوهستانی جمشیدیه، با استفاده از گونه های بومی دره و رعایت اصول و الگوهای منظرسازی طبیعی و با تاکید بر ایده مناظر سایه (جنگل) و آفتاب (علفزار) صورت گرفته است. در نتیجه، منظری طبیعی و پایدار و سازگار با محیط ارایه شده است که می تواند الگویی قابل تعمیم برای طراحی پارک های کوهستانی دره های دامنه جنوبی البرز باشد. پارک هایی که علاوه بر هزینه های نگهداری پایین، به واسطه سازگاری با کوهستان، تبدیل به مکانی مناسب برای حفاظت از گیاهان بومی باشند.
عنوان مقاله : منظرسازی کوهستان با استفاده از گیاهان بومی (نمونه موردی: دره جمشیدیه)
نشریه محیط شناسی تابستان 1386
نویسنده : ایرانی بهبهانی هما,شفیعی بنفشه
حجم فایل : 1028 کیلو بایت
دریافت مقاله
فضایی شهری به نام نارمک
بحث پیرامون این نکته که در ایران فضایی به نام فضای شهری وجود دارد یا خیر، جدلی است که بسیاری از متولیان و اندیشمندان حوزه شهری بدان پاسخهای گوناگونی داده اند. رویکرد بررسی معیارها و فاکتورها وکیفیاتی که فضا را شهری میسازند و از فضای محدود و نامفهوم به سوی یک فضای پاسخده سوق میدهند، دارای جنبه های متنوع و گوناگونی است. بسیاری بر این اعتقادند که کلانشهر تهران فاقد فضایی شهری است و عده ای دیگر با تغییر و تفسیر برخی کیفیات و تطبیق آن با فرهنگ جامعه، می پذیرند که معدودی از فضاها را میتوان فضای شهری نامید.
این نوشتار قصد ندارد در پی کیفیاتی باشد که به کمک آن بتوان تفاوت فضا و فضای شهری را شرح داد. هدف، معرفی فضایی نام آشنا برای جامعه مهندسین معمار و شهرساز است تا با توجه به کیفیات مطرح شده در آن بتوان استدلال نمود که در بحران فقر فضای شهری، حداقل پتانسیل¬هایی وجود دارد که بتوان آنها را با اندکی تامل فضای شهری نامید.
محله نارمک و میدان نبوت (هفت حوض)
نارمک به عنوان اولین محله از پیش طراحی شده در تهران همواره مورد توجه بوده است. در واقع مطالعه این نوع شهرسازی موسوم به راسیونالیستی در مقابل شهرسازی سنتی ایرانی به خوبی میتواند نقاط تفاهم و تضاد این دو را با هم نشان دهد. علاوه بر این میدان نبوت که در قلب این بافت قرار دارد به عنوان یکی از کانونهای مهم تجاری در سطح شهر تهران همیشه مطرح بوده است و می¬توان آن را به عنوان قویترین قطب تجاری شرق تهران در نظر گرفت.
نارمک اولین شهرک با استراکچر نظم یافته و قوی با محورهای اصلی شمالی – جنوبی درجه اول، دوم و سوم شهری به شمار میرود. در این نوع شهرسازی میدانهای داخل محلات ازنظر سلسله مراتب شهری بین واحد همسایگی و واحد همجواری تلقی می شوند و چون در نزدیکی معابر اصلی قرار دارند، از خدمات آنها استفاده می¬کنند.
توسعه تاریخی: شهر تهران بین سال¬های 1310 تا 1320 شاهد افزایش شهرنشینی، موج سوم صنعت و مدرانسیون بود. در این دوران 63 کارخانه جدید در تهران ساخته شد و علاوه بر آن دولت اقدام به ساخت تاسیساتی از قبیل ایستگاه راه آهن، تاسیسات هوایی شهباز و اداره گمرکات کرد.در این اثنی تشکیل ادارات مرکزی در تهران عامل دیگری در روند توسعه فزاینده این شهر و رشد نرخ مهاجرت بود.
در این دوران و با توجه به آمار و ارقام سرشماری 1311 تهران دارای سه گروه شغلی عمده به شرح ذیل بود : کارفرمایان و صاحبان حرفه (35 درصد )،کارمندان دولت و حقوق بگیران (34 درصد) و شاگردان و کارگران روزمره (31 درصد) .در همین راستا دولت اقدام به ساخت محله ها و شهرک¬هایی متناسب با اقشار مختلف و نیازهای آنها کرد که میتوان از جوادیه، نازی آباد، نیرو هوایی، سلسبیل و ... به عنوان شهرکهای کارگری و از نارمک، تهرانپارس و یوسف آباد به عنوان کویهای مختص کارمندان دولت نام برد.
نارمک یکی از اراضی بلاصاحب اطراف تهران بود که به موجب قانون ثبت اراضی موات در اختیار بانک ساختمانی گذاشته شد. هسته مرکزی نارمک که اولین تجربه شهرسازی مدرن با اندیشه های راسیونالیستی ایرانی است، در سال 1329 توسط بانک ساختمانی طرح ریزی شده و طراحی ساختمانهای آن را دکتر محمد منصور فلامکی به عهده داشته است.
نارمک در زمان مصدق حدود 3000 تا 4000 قطعه ی 200 تا 450 متری در نظر گفته شده بود و ارتباط این منطقه با شهر تهران از طریق خیابان تهران نو و شاهرضا (خیابان انقلاب فعلی) برقرارمیشد و مردم علاقه چندانی برای سکونت از خود نشان نمیدادند. اولین بخش های شکل گرفته ایستگاه دفتر و میدان هفت حوض میباشد، پس از آن خیابان گلبرگ و سیمتری نارمک، نظام آباد، شهید مدنی و ادامه آن تا خیابان هنگام شکل گرفت تا به ده نارمک رسد. سرانجام با ساخت زیرساختهای شهری و احداث بزرگراه رسالت، نارمک مورد توجه قرار گرفت و اراضی حد فاصل آن تا مناطق توسعه یافته تهران نیز ساخته شد.
از خصوصیات طرح شهرسازی نارمک میتوان به موارد زیر اشاره کرد:
1. تامین فضای آزاد خیابان ها، میادین، موسسات دولتی و مالی به میزان کافی
2. قرار دادن بیشتر ساختمان ها در جهت شمال و جنوب به منظوراستفاده از نور خورشید در فصول بهار و پاییز
3. نسبت متناسب در عرض و طول قطعات
4. پیش بینی تاسیسات عمومی لازم در هر منطقه
5. ایجاد واحد¬های همسایگی با استفاده از ساخت کالبدی
معماری منطقه غالبا مدرن است و فاقد بنای تاریخی میباشد. بارزترین مشخصه منطقه ازدیدگاه کاربری اراضی، نسبت پنجاه درصدی (86/49 %) بخش مسکونی است به نسبت 26 % کل شهر، که کاملا نشان می¬دهد منطقه عمدتا منطقه ای است مسکونی .ویژگی دیگر از نسبت بالای معابر (35 %) نشات می گیرد که میتواند به این علت باشد که معابر شهری اطراف مناطق بین آنها نصف می شود و فضای کافی برای حرکت پیاده را فراهم می آورد. همچنین وجود مسیر BRT و ایستگاه مترو در چهار راه سرسبز، بر رویکرد پیاده مداری و استفاده از سیستم حمل و نقل عمومی تاکید دارد و این جریان را عملی می سازد.
آنچه به تعریف سلسله مراتب عرصه های عمومی و نیمه عمومی در نارمک کمک مینماید، فرم کالبدی خاص آن ( دو E مقابل هم) میباشد. فضایی آرام و دور از هیاهو در جوار عرصه عمومی برای استراحت و مکث گردشگران و مکانی برای تعامل و مراودات اجتماعی ساکنین میادین. حس تعلق خاطر ساکنین به میدان محل سکونت در اکثریت مشهود است و به عنوان ویژگی هویت بخش برای ساکنین تلقی میشود. این جمله بارها از اهالی ساکنین شنیده شده که من بچه ی میدان شماره ی ... هستم.
هرچه میادین صدگانه به خیابان آیت نزدیکتر باشد خاصیت محلی بودن و خصوصی بودن آن کمتر و بیشتر تحت تاثیر جمعیت گردشگر خیابان آیت و میدان هفت حوض قرارمی گیرد.
پیاده رو عریض 8 متری خیابان آیت که عریضترین مسیر پیاده تهران نیز میباشد امکان مکث و حرکت توامان را در فضای خطی خیابان فراهم آورده و تبدیل به مکانی شده است که حضور فعالیتهای غیر رسمی را به طرزی سیال و پویا پشتیبانی میکند.
جزیره میانی میدان نبوت نیز دارای سلسله مراتب فضایی است و فضای کاملاً عمومی در وسط جزیره و حاشیه ی حوضهای هفتگانه قرار دارد، حضور گسترده سالمندان از نکات شاخص این فضا است و فضاهای نیمه عمومی توسط طاق نصرت تعریف شده و در لایه بیرونی میدان قرار دارد. پشتیبانی قوی کاربری تجاری پاسخگوی نیازهای هفتگی و ماهانه سالمندان از فضا از دلایل رونق فضا محسوب میشود. پشتیبانی کاربری مذهبی در میدان (مسجد النبی نارمک) که بانی بسیاری از رخدادهای اجتماعی است و در مراسم جشن و سوگواری نقش مهمی به عهده دارد، در پویایی این فضا بی تاثیر نیست. حضور کلانتری 127 نارمک در بخش شمال غربی میدان نبوت امنیت روانی و اجتماعی فضا را تا حد زیادی تامین مینماید. در بخش جنوبی میدان تعدادی میز شطرنج قرار دارد که مورد استفاده جوانان و سالمندان قرار می گیرد. مکانیابی سرویس بهداشتی در بخش جنوبی جزیره میدان، استفاده از فضا را برای سالمندان تسهیل نموده است. حضور گسترده فعالیتهای غیر رسمی شبانه، از کسالت آور شدن روحیه فضا جلوگیری میکند و فضایی سرزنده برای اکثر ساعات شبانه روز را شاهد هستیم.
محصوریت جزیره میانی توسط درختان افراشته حاشیه جزیره حاصل شده و جزیره را از ترافیک پیرامونی جدا میسازد. کریدور بصری به کوههای البرز نارمک را با طبیعت شمال تهران پیوند میدهد. و خط آسمان تقریبا پیوسته و تناسبات فضایی خیابان را در آستانه احساس محصور شدن قرار داده است. به طور کلی کیفیتی بی نام در این فضای شهری کاملا ملموس است کیفیتی که با حضور فعال ساکنین محله در این فضای شهری عینیت می یابد.
نیما نصر - آرونا
قابل توجه دوستانی که خود را برای آزمون کارشناسی ارشد طراحی شهری آماده می نمایند،
نمونه اسکیس کارشناسی ارشد طراحی شهری
قسمت اول اسکیس های جلسه 1 تا 4
قسمت دوم اسکیس های جلسه 5تا 8
ادامه مطلب...
شهرنگار: مهران منصوری(پنج شنبه 87/12/15 :: ساعت 1:18 عصر)
خلاقیت در زیبا سازی شهری
قسمت اول
بسیاری از ما در شهرها زندگی می کنیم ، ولی هنگامی که با کمی دقت به اطراف خود نگاه می کنیم ، در می یابیم شهرها تبدیل به موزه هایی شده اند که نازیبایی ها را به نمایش گذاشته اند. به هنگام طلوع آفتاب ، کوچه ها و خیابانها با دستان زحمت کش و پرکار نیروهای خدماتی شهرداری از آلودگی ها پاک می شوند و در انتهای روز ، تمامی سطح کوچه و خیابانها پر از زباله می شود . کمتر کوچه و خیابانی را می توان یافت که با گل و گیاه و با نظمی در خور تحسین آراسته شده باشد ، به گونه ای که با عبور از آن ، روح انسان تلطیف یابد. در نمای ساختمان ها خبری از بکارگیری فضای سبز نیست و بسیاری از مردم اطلاعاتی در خصوص زیبا سازی و طراحی فضای سبز ندارند و خلاصه کلام آنکه خبری از خلاقیت انسان ها برای زیبا سازی شهر نیست .
شهرنگار: مهران منصوری(پنج شنبه 87/12/15 :: ساعت 12:39 عصر)
دوستان علاقه مند به طراحی شهری با سلام
با توجه به اینکه داریم به ترمای آخر نزدیک می شیم و حتما دوستان تصمیم خودشونو گرفتن که برای کارشناسی ارشد کدوم رشته شرکت کنند ، دوستان زیادی هم قصد دارند به رشته ی طراحی شهری بروند برآن شدم اگه مطلب و خبر جدیدی راجع به رشته ی طراحی شهری به دستم رسید داخل وبلاگ بذارم ، از تمامی دوستان علاقه مند به طراحی شهری دعوت می شه تا در معرفی این رشته همکاری کنند .( به امید قبولی تمامی دوستان)
منتظر ارسال مطالبتان هستم .....
گام اول .... طراحی شهری چیست ؟
یک شهر درست مثل یک تابلوی ناشی است ،با این تفاوت که به اندازی نصف یک اثر هنری به طراحی آن پرداخته می شود ،و برای نصف دیگر آن می بایست این اثر را مانند یگ گیاه دانست که نسبت به شرایط محیط زیست خود نیاز به قواعد رشد و قوانین دارد.(فریتس شوماخر)
طراحی شهری فرآیندی است که به شکل‌دهی فیزیکی بافت‌های مختلف شهری و روستایی منجر میشود. طراحی شهری با رویکرد ساختارگرایی به ایجاد اماکن متعدد می‌پردازد. این فرآیند طراحی ساختمان‌ها، فضاها و چشم‌اندازها را در برمی‌گیرد و نهایتا جریانی را به راه می‌اندازد که به عمران و آبادی شهری کمک میکند.
شهرنگار: مهران منصوری(دوشنبه 87/12/5 :: ساعت 12:21 عصر)
تصویب ضوابط و مقررات ارتقای کیفی منظرشهری
شورای عالی شهرسازی و معماری،ضوابط و مقررات ارتقای کیفی سیما و منظر شهری شامل « پاکسازی و بهسازی نماها و جداره ها» ، «مناسب سازی معابر پیاده راهی و پیاده روها» و « ساماندهی به منظر شهری » را تصویب و با ارسال ابلاغیه ای به استان ها آن را لازم الاجرا دانست. این مصوبه که طی نشست های متعدد توسط کمیته ای متشکل از نمایندگان سه وزارتخانه ی مسکن و شهرسازی،کشور و فرهنگ و ارشاد اسلامی و همچنین نمایندگانی از سازمان میراث فرهنگی و صنایع دستی و گردشگری تهیه و تدوین شده است، الزامات ملی ساماندهی به سیما و منظر شهری را شامل می شود و در عین حال با تنظیم سازوکار تشکیل کمیته های ارتقای کیفی بصری و ادراکی منظر شهری در استان ها، شرایط لازم جهت تدقیق و محلی نمودن آنها را فراهم نموده است.
این مصوبه در راستای وظایف محوله به دولت براساس ماده ی 30 قانون برنامه ی چهارم توسعه اقتصادی، اجتماعی و فرهنگی کشور تهیه شده است و برای کلیه ی معماران،طراحان شهری،دستگاه های ناظر بر اجرای طرح های توسعه ی شهری، شهرداری ها و دیگر مراجع صدور پایان کار ساختمانی و نیز سازمان های نظام مهندسی و سایر نهادهای ذیربط لازم الاجرا خواهد بود.
لازم به ذکر است شورای عالی شهر سازی و معماری، حوزه ی شمول این مصوبه را توسعه های شهری آتی،شهر های جدید و شهرک های مسکونی جدید الاحداث اعلام کرده است.همچنین برای بافت های موجود نیز به ترتیب اولویت طرح های موضعی ساماندهی منظر شهری تهیه می شود.
گفتنی است « منظر شهری » در متن این مصوبه، « کلیه ی عناصر طبیعی و مصنوع مانند ساختمان ها و الحاقات آنها،مبلمان شهری،پوشش گیاهی و... که قابل مشاهده از عرصه های عمومی شهر همچون خیابان ها،میادین، گره ها و پهنه های عمومی می باشند » تعریف شده است.
مرکز شهر جهانی پنانگ - مالزی
مالزی – پنانگ . مرکز شهر جهانی پنانگ ( PGCC ) که بر روی تپه پنانگ واقع شده است ، بخش اصلی مکان در حال تو سعه 256 آکری ( واحد اندازه گیری که هر آکر برابر است با 4047 متر مربع . ) میباشد که در ظاهر باشگاه اسب دوانی پنانگ محسوب می شد. این طرح در راستای ایده خلق شکلی جدید و قدرتمند برای شهر پنانگ و همچنین نو آوری هایی در ارتباط با توسعه دالان شمالی مالزی محوریت یافته است . این مجموعه شامل دو برج 60 طبقه ای نمادین می باشد که از واحد های اقامتی مجلل و هتل های پنج ستاره ، مرکز هنر های اجرایی پنانگ ( PenPAC ) ، یک مجموعه تفریح ، سرگرمی و فروشگاهی ، رصد خانه ، یک مرکز اجلاس در سطح جهانی و یک تالار عمومی وسیع به شکل پایه یک ستون تشکیل شده اند که این پایه ستون در نقش ورودی ( PGCC ) می باشد و آن را به شهر مجاور متصل می کند .
طرح این برج های نمادین علاوه بر اینکه به طور ویژه ای الهام گرفته از سرسبزی شادابی و جذبه کوه ها و چشم انداز پیرامونش می باشد ، بر گرفته از میراث فرهنگی غنی و متنوعی است که ملیت مالزی و به خصوص پنانگ را تشکیل می دهد .
شکل این دو برج از عناصر افقی و عمودی تشکیل شده است . بخش های افقی از روی ورودی به شکل پایه ستون عبور کرده ، بر افراشته شده و به ساختار های عمودی تغییر شکل می دهند .ورودی وسیع آن با حالتی آبشار گون ، در نقش میدان عمومی با فضا های تجمع متعدد عمل می کند که محل مر کز هنر های اجرایی ، مرکز اجلاس و امکانات متعدد اقامتی ، اداری و زندگی شهری می باشد.نماهای شیشه ای و مارپیچ دو برج که طبیعت تپه پنانگ پشت زمینه آن می باشد ، اثرات متعددی چون انعکاس ، شکست نور و غیر طبیعی جلوه دادن چشم انداز پنانگ ، محیط پیرامونش و دریای آن سوی آن دارند.این طرح شامل آخرین تکنولوژی های مهندسی و طراحی می باشد
شروع ساخت فاز یک برای اواخر سال 2008 برنامه ریزی شده است .
ادامه مطلب...
شهرنگار: مهران منصوری(شنبه 87/6/16 :: ساعت 2:9 صبح)
میدان فضای گم شده در شهر سازی ایران
یک طرح جالب برای زیبایی منظر شهری
حظ بصری در خیابان های لندن
حظ بصری : فضای شهری با رنگ? بافت ? مقیاس و ماهیت ارزشمند می شود و شخصیت و یگانگی می یابد . گوردن کالن( ????) به ارزش تجربه بصری و انباشتگی تجربه ادراک محیط از راه بینایی پی برد و خواستار اصلاح محیط شهری از طریق انسجام دادن به عناصر چشم انداز و منظر خیابان شد. راهکاری که مورد تحسین هنرمند مدرنیست: نیکلاس پوزنر واقع شد ولی به دلیل تک بعدی بودن و تاکید تنها بر جنبه بصری مقبولیت چندانی نیافت. اما اندیشه کالن مقدمه ی چرخش از دیدگاه های تمامیت خواهانه مدرنیست ها بود که با تاکید بر جنبه عملکردی در طراحی فرم به دنبال سراب "وحدت هنر و تکنولوژی" بودند.
عکس بالا از یک خیابان مسکونی قدیمی در لندن (بشت دانشگاه کالج لندن و نزدیکی ایستگاه یوستون) که نمونه یک فضای شهری موفق را نشان می دهد. شکل گیری این فضا بصورت ارگانیک بوده و عناصری مانند مبلمان شهری و علائم ترافیکی بعدا به آن اضافه شده اند. وضوح و خوانایی ?تقارن و تباین در رنگ ? نما و جداره ها ? الحاقی ها ?ارتفاع بناها ? بنجره ها ?رعایت مقیاس انسانی ? چیدمان موفق مبلمان با زمینه ? بیوستگی با ساختمانهای مجاور ?تلفیق عمودی و افقی کاربری ها ? ذخیره انرژی ? فضای سبز در کنار هم فضای مطبوعی برای حرکت در امتداد خیابان و تماس فعالانه با محیط ایجاد می کنند.
منبع از شار تا شهر
